Pesach, het Joodse feest waar de wonderbaarlijke uittocht van Egypte wordt herdacht. Voor Noachieten is dit een feest om te leren over het Exodus verhaal en om te leren wat het feest voor het Joodse volk inhoudt.
3 april 2023 / 12 Niesan 5783
Wat is Pesach voor het Joodse volk?
Pesach is een 8 dagen durend feest, gevierd in de vroege lente in de Hebreeuwse maand Nissan.
Met Pesach herdenkt het Joodse volk de bevrijding van de slavernij uit Egypte.
Met Pesach wordt zuurdesem/gist (Chametz) vermeden en is het hoogtepunt van de viering met de seder maaltijd waarbij 4 bekers wijn (of druivensap) wordt gedronken, het eten van matzah en bittere kruiden en wordt het uittocht verhaal van Exodus verteld.
Het woord Pesach, wat “overgaan” betekent, wordt gebruikt omdat HaShem over de Joodse huizen heen ging toen Hij de eerstgeborene doodde op de eerste Pesach avond.
Pesach verhaal in het kort
Het volk had vele decennia slavernij te verduren door de Egyptische Farao, wat bestond uit slopende arbeid en ondragelijke situaties. HaShem zag het volk lijden en stuurde Moshe rabeinu naar de Farao met een boodschap en de opdracht om het volk uit Egypte te leiden.
De Farao wilde het volk niet laten gaan, hij bleef koppig vasthouden aan zijn macht over het volk. Nadat er tien plagen over Egypte waren heengetrokken liet Farao het volk gaan.
De laatste plaag was de ergst van allemaal waarbij de eerstgeborenen in Egypte stierven.
Toen het volk uit Egypte vertrok veranderde de Farao van gedachte, waardoor het Egyptische leger het volk achtervolgde tot aan de Rode Zee en het volk in de val zat.
Toen gebeurde opnieuw een wonder. Moshe strekte zijn stok uit over het water en het water van de Rode Zee spleet in tweeën. Zo kon het volk veilig naar de overkant komen. En het leger? De soldaten verdronken toen HaShem het water achter het volk sloot.
Het Joodse volk was eindelijk na 400 jaar vrij van slavernij.
Het volk moest nog 40 jaar door de woestijn reizen en kreeg te maken met verschillende wonderen.
Eenmaal aangekomen bij de berg Sinaï, gaf HaShem de tien geboden aan Moshe. De geboden waren op twee grote stenen tabletten geschreven. Volgens de Joodse leer heeft Mozes op de berg Sinaï niet alleen de 10 geboden ontvangen maar is de gehele Thora daar aan hem geopenbaard.
En door het accepteren van de geboden werd het Joodse volk geboren.
Pesach tradities
De Shabbat voor Pesach heet Shabbat HaGadol, de Grote Shabbat.
Op die dag kreeg het Joodse volk hun eerste gebod dat alleen voor die Shabbat gold, maar niet voor toekomstige generaties: “Op de tiende dag van deze maand (Nissan) moet elke man één lam nemen voor het huishouden, één lam voor elk huis” (Exodus 12:3).
Vele wonderen werden verricht voor het Joodse volk op deze eerste Shabbat haGadol. De Torah gebood het volk om lammeren te offeren voor de Shabbat. Toen zij dit deden zagen de Egyptenaren dit en vroegen waar het lam voor was.
Ze antwoordden dat het geslacht moest worden als Pesach offer zoals HaShem het hen bevolen had.
De Egyptenaren, voor wie het lam een god was, werden woedend maar konden geen protest laten horen.
Als het geen Shabbat was geweest, waren wonderen om hen te redden ook niet nodig.
Voor het Pesachfeest wordt ook het hele huis ontdaan van Chametz. Chametz is gerezen deegproducten zoals brood, koekjes en cakes.
Er wordt hard gewerkt en gepoetst om het hele huis schoon te krijgen. 2 avonden voor Pesach wordt er met kaarslicht en een veer gezocht naar chametz in de kleinste hoekjes van het huis. Nog gevonden Chametz wordt de dag voor Pesach verbrand.
Ook is het mogelijk om gerezen deegproducten te verkopen om zich zo te ontdoen van Chametz.
Sederavond is de eerste avond van het acht dagen durende Pesachfeest wat bestaat uit een traditie met de Sederschotel, Haggada lezen, 4 glazen wijn drinken (of druivensap), kinderen die vragen stellen en een feestelijke Sedermaaltijd.
Het begint bij een kiddoesj (wijn) om de feestdag in te wijden en dit wordt vervolgd met de tradities van de Sederschotel.
Op de Sederschotel liggen 6 verschillende producten:
Zeroa: Lams of kippen bot, Beetsa: een gekookt/gebraden ei, Maror: bitterkruid Charoset: een zoet mengsel van appel, rozijnen en kruiden, Karpas: groente, meestal peterselie of romeinse sla en Chazeret: radijs.
Het lamsbotje is als herinnering aan het Pesach offer, het lammetje die geofferd werd. Het bloed van het lam werd gebruikt om de deuren te markeren. Dit was als teken voor het volk aan HaShem.
Het radijsje is om het kind vragen te laten stellen en het ei staat voor de offers die gekookt waren en staat symbool voor ”hoe langer het kookt, hoe harder het wordt. Naarmate het volk meer kwelling kreeg, hoe sterker ze werden en niet uitroeibaar zijn.
Op de tafel liggen 4 matzot waaronder 1 wordt gebruikt als de afikoman. Dit stukje matzah dient als toetje na de maaltijd en het is een gebruik om het te verstoppen en kinderen te laten zoeken.
Pesach wordt in familiekring gevierd, iets wat anders is dan bij Chanoeka, wat juist openbaar wordt gevierd. Als Pesach voorbij is gaat het om de bescheidenheid mee nemen en duidelijk zijn waar je voor staat en van wat HaShem van je vraagt.
Pesach en het verbeteren van jezelf
Pesach is vol met symboliek en diepere lagen.
Eén van de diepere lagen die mij aanspreekt is dat Pesach ook gaat over de uittocht in jezelf. Het woord Egypte is in het Hebreeuws מִצְרָיִם, Mitzrayim. Mitzrayim betekent grenzen en de uittocht uit Egypte betekent ook wel het wegtrekken uit je eigen grenzen.
Groeien in de mens heeft geen einde maar soms blijven we hangen bij bepaalde gewoontes. Denk hierbij aan iets wat je eng vind om te doen of een bepaalde karakter eigenschap die onprettig is zoals snelle irritatie.
Het doorbreken van slechte gewoontes of juist het groeien in goede daden.
Het gaat om het verbeteren van jezelf.
Wij als Noachieten kunnen hier veel van leren, van de tradities en gebruiken maar ook van de diepere lagen. Al zijn de Pesach tradities niet persee aan ons gericht en hoeven we deze niet als verplichting mee te doen, toch is er elk jaar wel weer iets nieuws bij te leren naar een meer bewust wordende ”ik”.
Gebruikte bronnen:
- https://www.myjewishlearning.com/article/shabbat-hagadol/
- https://www.chabad.org/holidays/passover/pesach_cdo/aid/1692/jewish/Shabbat-Hagadol.htm
- https://www.vraaghetderabbijn.nl/pesach/#:~:text=Met%20Pesach%20wordt%20het%20einde,farao’s%20rond%201500%20v%20Chr.
Geschreven door Sarah Bakker
Heb je genoten van dit artikel? Like en verspreid het verder!
© Copyright, alle rechten voorbehouden.